⭐ คดีครอบครัว คืออะไร?

คดีครอบครัว หมายถึง
คดีที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ของคู่สมรส พ่อ–แม่–บุตร หรือบุคคลในครอบครัว
ที่มีผลกระทบต่อสถาบันครอบครัวและความเป็นอยู่ร่วมกัน

ศาลที่รับผิดชอบคือ
➡ ศาลเยาวชนและครอบครัว (ประจำจังหวัด)
หรือ
➡ ศาลแพ่ง/ศาลจังหวัดที่มีแผนกคดีครอบครัว

คดีครอบครัวมีลักษณะเฉพาะ คือ

• เน้นไกล่เกลี่ยเป็นสำคัญ

• ศาลพิจารณาแบบเป็นธรรม สนใจผลกระทบต่อเด็ก

• หลักฐานสามารถเป็นข้อความ แชท หรือพฤติการณ์ได้ ไม่ต้องเป็นเอกสารลายลักษณ์เสมอ

⭐ คดีครอบครัวมีกี่ประเภท? ครอบคลุมเรื่องใดบ้าง

คดีครอบครัวแบ่งออกเป็นหลายกลุ่มใหญ่ ดังนี้:

1) คดีหย่า (ฟ้องหย่า)

เป็นคดีครอบครัวที่พบมากที่สุดในปัจจุบัน
เหตุฟ้องหย่าตามกฎหมาย เช่น

• คู่สมรสมีชู้

• ถูกทำร้ายร่างกาย

• ถูกทอดทิ้ง

• ประพฤติชั่วร้ายแรง

• แยกกันอยู่เกินกำหนด

• ไม่ปฏิบัติหน้าที่สามี/ภรรยา

การฟ้องหย่าจะมีผลเรื่อง:
✔ การแบ่งสินสมรส
✔ การอำนาจปกครองบุตร
✔ ค่าเลี้ยงดูบุตร
✔ การเรียกค่าทดแทนจากชู้

2) คดีฟ้องชู้–เรียกค่าทดแทน

คดีประเภทนี้ฟ้องได้ทั้ง

• ฟ้องคู่สมรสที่นอกใจ

• ฟ้องบุคคลที่เป็น “ชู้”

• ฟ้องเรียกค่าทดแทนตามมาตรา 1523

กฎหมายปี 2025 ยังให้สิทธิทุกเพศ (รวม LGBTQ+) ฟ้องชู้ได้
กลายเป็นแนวทางใหม่ที่ชัดเจนขึ้นในทางปฏิบัติ

3) คดีอำนาจปกครองบุตร (Custody)

เกิดขึ้นเมื่อพ่อ–แม่ขัดแย้งกันในเรื่อง

• สิทธิเลี้ยงดู

• สิทธิอยู่ร่วมกับเด็ก

• สิทธิออกนอกประเทศ

• สิทธิด้านการศึกษา การแพทย์ และค่าใช้จ่าย

ศาลจะพิจารณาตาม “ประโยชน์สูงสุดของเด็กเป็นหลัก”

4) คดีค่าอุปการะเลี้ยงดูบุตร

พ่อหรือแม่สามารถฟ้องเรียกค่าเลี้ยงดูได้ หากอีกฝ่าย

• ไม่จ่าย

• จ่ายไม่ตรง

• เคยตกลงกันแต่ทำผิดสัญญา

• ทอดทิ้งไม่ดูแล

สามารถขอเรียกย้อนหลังได้ในบางกรณี
และขอปรับเพิ่มตามฐานะคู่กรณีได้

5) คดีรับรองบุตร / ขอให้บิดามารดาชอบด้วยกฎหมาย

เช่น

• ฟ้องขอให้ศาลสั่งว่า “เขาเป็นบิดาโดยชอบด้วยกฎหมาย”

• ฟ้องเพื่อรับรองบุตรหลังเลิกกัน

• ขออำนาจปกครองร่วม

• ขอใช้นามสกุล

คดีนี้สำคัญมากในเรื่องสิทธิของเด็ก

6) คดีเพิกถอนอำนาจปกครอง / ขออำนาจปกครองแทน

ฟ้องได้เมื่ออีกฝ่าย

• ทอดทิ้ง

• ใช้ความรุนแรง

• ประพฤติไม่เหมาะสม

• ทำร้ายลูก

• ทำให้เด็กเสี่ยงอันตราย

กรณีนี้ศาลอาจให้ฝ่ายหนึ่งมีอำนาจปกครองเพียงผู้เดียว

7) คดีบันทึกตกลงการหย่า / สัญญาหย่า

เป็นคดีที่ไม่ใช้การสู้คดี แต่เป็นงาน “จัดเอกสารทางกฎหมาย” เช่น

• ร่างสัญญาหย่าด้วยความยินยอม

• ร่างข้อตกลงแบ่งทรัพย์สิน

• ร่างบันทึกค่าเลี้ยงดู

• ร่างข้อตกลงอำนาจปกครอง

ใช้ยื่นที่เขต/อำเภอได้ทันที

⭐ คดีครอบครัวต้องฟ้องที่ไหน?

ขึ้นอยู่กับชนิดของคดี เช่น:

คดีหย่า ฟ้องชู้ เลี้ยงดูบุตร
➡ ฟ้องที่ศาลจังหวัด/ศาลแพ่งที่มีแผนกคดีครอบครัว
➡ หรือฟ้องศาลที่จำเลยอยู่

คดีรับรองบุตร
➡ ฟ้องศาลเยาวชนและครอบครัว

⭐ หลักฐานที่ใช้ในคดีครอบครัว

ไม่จำเป็นต้องเป็นเอกสารทางการทั้งหมด
หลักฐานที่ใช้ได้ เช่น:

• ข้อความแชท

• รูปถ่าย

• พฤติการณ์ชู้สาว

• คลิปเสียง

• หลักฐานการโอนเงิน

• พยานบุคคล

• หลักฐานการถูกทิ้งขว้าง

• หลักฐานการใช้ความรุนแรง

ข้อสำคัญคือ
ต้องพิสูจน์พฤติการณ์ให้ศาลเชื่อได้ตามสมควร

⭐ ทำไมต้องมีทนายคดีครอบครัว?

คดีครอบครัวเป็นคดีละเอียดอ่อน
กระทบต่อ

• ชีวิตคู่

• ลูก

• ทรัพย์สิน

• อนาคต

มีประเด็นซ่อนเร้นมาก เช่น

• สินสมรสที่ซ่อนอยู่

• รายได้อีกฝ่าย

• พฤติการณ์ทำให้สมรสแตก

• หลักฐานด้านดิจิทัล

• พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์

• ความเสี่ยงถูกฟ้องกลับ

ทนายคดีครอบครัวที่เชี่ยวชาญ
ช่วยประเมินสถานการณ์ให้ถูกทิศทาง
และช่วย “วางกลยุทธ์คดี” ให้ฝ่ายลูกความได้เปรียบที่สุด

⭐ คดีครอบครัวขั้นตอนเป็นอย่างไร?

1. ปรึกษาทนาย

2. รวบรวมหลักฐาน

3. ทนายร่างคำฟ้อง

4. ยื่นฟ้องต่อศาล

5. ไกล่เกลี่ย

6. สืบพยาน (ถ้าไม่ตกลงกันได้)

7. ศาลพิพากษา

คดีครอบครัวส่วนมาก “จบด้วยไกล่เกลี่ย”
แต่ถ้ารุนแรง → ศาลจะสืบพยานและตัดสิน

⭐ สรุป: คดีครอบครัว คือคดีที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์และสิทธิในครอบครัว

คดีครอบครัวทุกเรื่องมีผลทางกฎหมายและผลกระทบทางจิตใจ
การมีทนายช่วยประเมิน เสนอทางเลือก และวางแผนคดี มีความสำคัญมากอย่างยิ่ง

หากคุณกำลังเจอปัญหา เช่น

• คู่สมรสมีชู้

• ต้องการหย่า

• ต้องการสิทธิเลี้ยงดูบุตร

• ถูกอีกฝ่ายไม่ยอมจ่ายค่าเลี้ยงดู

• ต้องการร่างสัญญาหย่า

• อยากรับรองบุตรหรือเพิกถอนอำนาจปกครอง

ควรติดต่อทนายความเพื่อวางแผนคดีตั้งแต่แรก
เพื่อ “ปกป้องสิทธิของตัวเองและลูก” ให้ดีที่สุด